ประกันสุขภาพ : แบบทดสอบการนอนหลับกับภาวะหยุดหายใจขณะหลับ มีกี่แบบ ใช้แบบไหนดี? (ตอนที่ 2)
แบบสอบถามการนอนหลับ (Screening Questionnaires) เป็นอีกหนึ่งเครื่องมือเบื้องต้นที่ใช้คัดกรองผู้ที่มีความเสี่ยงเกิดภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น (Obstructive Sleep Apnea : OSA) ด้วยคำถามเกี่ยวกับพฤติกรรมการนอน ไม่ว่าจะเป็นคุณภาพการนอนหลับ สิ่งรบกวนในการนอน หรือแม้กระทั่งการใช้ยานอนหลับแต่ “แบบประเมินคุณภาพการนอน” มีให้เลือกหลากหลายรูปแบบ แล้วแต่ละแบบแตกต่างกันอย่างไร สินมั่นคง ประกันสุขภาพ รวบรวมข้อมูลแบบทดสอบคุณภาพการนอน ตอนที่ 2 มาฝาก
สารบัญบความ
1. แบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (Pittsburgh Sleep Quality Index: PSQI)
2. Sleep Apnea Scale of Sleep Disorders Questionnaire (SA-SDQ)
3. Sleep Apnea Clinical Score (SACS)
1. แบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (Pittsburgh Sleep Quality Index: PSQI)
แบบสอบถามคุณภาพการนอนหลับของพิตต์สเบิร์ก (PSQI) คือ แบบประเมินคุณภาพการนอนหลับและความผิดปกติในช่วงเวลา 1 เดือน แบ่งรูปแบบของแบบสอบถามออกเป็น 2 รูปแบบ คือ แบบประเมินตนเอง จำนวน 19 คำถามและแบบประเมินโดยผู้ที่นอนพักร่วมห้องนอน จำนวน 5 คำถาม โดยเน้นพิจารณาปัจจัยที่เกี่ยวข้อกับการนอนหลับใน 7 องค์ประกอบสำคัญ ได้แก่
- คุณภาพการนอนหลับ (Subjective Sleep Quality)
- ระยะเวลาตั้งแต่เข้านอนจนถึงเริ่มหลับ (Sleep Latency)
- ระยะเวลาการนอนหลับ (Sleep Duration)
- ประสิทธิภาพการนอนหลับตามปกติ (Habitual Sleep Efficiency)
- สิ่งรบกวนการนอนหลับ (Sleep Disturbances)
- การใช้ยานอนหลับ (Use of Sleeping Medication)
- ความผิดปกติด้านการนอนหลับในช่วงกลางวัน (Daytime Dysfunction)
ทั้งนี้ คำถามในแต่ละองค์ประกอบจะใช้วิธีนับคะแนนแยกกัน จากนั้นจะนำผลรวมคะแนนจากทุกองค์ประกอบมารวมกันอีกครั้งเพื่อทำการประเมินผลการทำแบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ
ตัวอย่างคำถาม แบบประเมินคุณภาพการนอนหลับ (Pittsburgh sleep quality index: PSQI)
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมาส่วนใหญ่ท่านเข้านอนในเวลาใด
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา เมื่อท่านเริ่มเข้านอน ท่านใช้เวลากี่นาที ท่านถึงจะหลับจริง
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ท่านมักจะตื่นนอนเวลาใด
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ส่วนใหญ่ท่านจะหลับได้จริง รวมได้กี่ชั่วโมง
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ท่านมีปัญหาในการนอนหลับบ่อยแค่ไหน โดยเลือกปัญหาการนอนหลับที่เกิดขึ้น พร้อมประเมินความถี่ดังต่อไปนี้ ไม่มีเลย, มีน้อยกว่าสัปดาห์ละครั้ง, สัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง และสัปดาห์ละ 3 ครั้งขึ้นไป
- ไม่สามารถหลับได้ภายใน 30 นาที
- ตื่นกลางดึกหรือตื่นเช้ามากกว่าปกติ
- ต้องตื่นมาเข้าห้องน้ำระหว่างการนอน
- หายใจไม่สะดวก
- ไอหรือกรนเสียงดัง
- รู้สึกหนาวหรือเย็นเกินไป
- รู้สึกร้อนเกินไป
- ฝันร้าย
- มีอาการปวด
- หรือเหตุผลอื่นๆ ที่รบกวนการนอนของท่าน โปรดระบุ
- ในระหว่างเดือนที่ผ่านมาท่านมีปัญหาการนอนเนื่องจากสาเหตุต่างๆ ข้างต้นบ่อยแค่ไหน
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ท่านคิดว่าคุณภาพการนอนโดยรวมของท่านเป็นอย่างไร
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ท่านต้องใช้ยานอนหลับ (ทั้งที่ซื้อเอง และ/หรือตามที่แพทย์สั่ง) เพื่อช่วยให้นอนหลับบ้างหรือไม่
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ท่านมีอาการง่วงนอนขณะขับรถ ขณะรับประทานอาหารหรือขณะมีกิจกรรมทางสังคมอื่นๆ บ้างหรือไม่
- ใน 1 เดือนที่ผ่านมา ท่านคิดว่ามีปัญหามากน้อยแค่ไหนจากการทำงานไม่สำเร็จเนื่องจากขาดความกระตือรือร้น
- มีใครพักร่วมห้องกับท่านหรือไม่
- ท่านมีอาการกรนเสียงดังหรือไม่
- ท่านมีอาการหยุดหายใจขณะหลับหรือไม่
- ท่านมีอาการขากระตุกขณะหลับหรือไม่
- ท่านมีอาการสับสนในช่วงนอนหรือไม่
- ท่านมีอาการกระสับกระส่ายระหว่างนอนหรือไม่
กลับสู่สารบัญบทความ
2. แบบประเมิน Sleep Apnea Scale of Sleep Disorders Questionnaire (SA-SDQ)
แบบประเมิน SA-SDQ คือ แบบประเมินพฤติกรรมการนอนหลับที่แสดงความเสี่ยงในการเกิดภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ โดยประกอบด้วยคำถามที่เกี่ยวกับน้ำหนัก พฤติกรรมในการสูบบุหรี่ อายุ และค่าดัชนีมวลกาย (BMI) จำนวน 12 ข้อ และมีคะแนนเต็มอยู่ที่ 60 หากผู้ตอบแบบสอบถามเพศหญิงที่ได้รับคะแนนประเมินมากกว่า 32 คะแนน และเพศชายที่ได้รับคะแนนประเมินมากกว่า 36 คะแนน จะถือว่าเป็นผู้มีความเสี่ยงเกิดภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น
ตัวอย่างคำถาม แบบประเมิน Sleep Apnea Scale of Sleep Disorders Questionnaire (SA-SDQ)
- มีคนบอกฉันว่า "ฉันกรนเสียงดังหรือรบกวนคนอื่น"
- มีคนบอกฉันว่า "ฉันหยุดหายใจขณะนอนหลับ"
- ฉันสะดุ้งตื่น พบว่าหายใจลำบากหรือไม่สามารถหายใจได้
- ฉันมีเหงื่อออกมากกลางดึก
- ฉันเป็นหรือเคยตรวจพบโรคความดันโลหิตสูง
- ฉันมีอาการคล้ายจมูกอุดตันขณะเข้านอน
- อาการกรน หรือการหายใจของฉันแย่ลง เมื่อฉันนอนหงาย
- อาการกรน หรือการหายใจของฉันแย่ลง เมื่อฉันดื่มสุราก่อนนอน
- น้ำหนักตัวปัจจุบัน___กิโลกรัม
- ระยะเวลาของการสูบบุหรี่___ปี
- อายุปัจจุบัน___ปี
- ดัชนีมวลกาย
ภาพจาก www.thaiscience.info/Journals/Article/JMAT/10986118.pdf
กลับสู่สารบัญบทความ
3. Sleep Apnea Clinical Score (SACS)
แบบสอบถาม SACS ใช้แบบจำลองเชิงเส้นของเส้นรอบวงคอ ร่วมกับคำถามเกี่ยวกับภาวะความดันโลหิตสูง และลักษณะพฤติกรรมทางการนอนของผู้ตอบแบบสอบถาม เช่น การกรนเป็นประจำ การสังเกตอาการการสำลักหรือหายใจไม่ออกตอนกลางคืนโดยคู่นอน จำนวน 4 คำถาม เพื่อคัดกรองผู้ที่มีความเสี่ยงที่จะมีภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ
วิธีการใช้งานแบบสอบถาม SACS จะเริ่มต้นจากการวัดเส้นรอบวงคอ (Neck Circumference) ของผู้ทำแบบสอบถาม จากนั้นเลือกค่าที่เหมาะสมโดยพิจารณาจากการมีหรือไม่มีภาวะความดันโลหิตสูง
(Hypertensive Historical Features / Not Hypertensive Historical Features) ร่วมกับการมีพฤติกรรมทางการนอนอย่างใดอย่างหนึ่ง มีทั้งสองอย่าง หรือไม่มี (One / Both / None) ทั้งนี้ หากผู้ทำแบบสอบถามได้รับคะแนนตั้งแต่ 15 ขึ้นไป อาจบ่งชี้ว่ามีความเสี่ยงสูงต่อภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น
ตัวอย่างคำถาม แบบสอบถาม Sleep Apnea Clinical Score (SACS)
- คุณเป็นโรคความดันโลหิตสูง หรือได้รับการแนะนำให้ใช้ยาเพื่อรักษาโรคความดันโลหิตสูงหรือไม่? (ใช่ หรือ ไม่ใช่)
- ผู้ที่นอนพัก หรือเคยนอนพักร่วมห้องนอนกับท่าน บอกว่าท่านมีอาการกรน (3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือ ทุกคืน)
- ผู้อื่นเคยบอกว่าท่านมีอาการหอบ (Gasp), สำลัก (Choke) หรือกรน (Snort) ขณะหลับ
(3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ หรือ ทุกคืน)
- เส้นรอบคอ_____เซนติเมตร
ภาพจาก www.uptodate.com/contents/clinical-presentation-and-diagnosis-of-obstructive-sleep-apnea-in-adults
กลับสู่สารบัญบทความ
แบบสอบถามประเมินการนอนหลับยังมีอีกหลายรูปแบบ และเป็นเพียงหนึ่งในวิธีการคัดกรองผู้ที่มีความเสี่ยงเกิดภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น (OSA) เบื้องต้นเท่านั้น ไม่สามารถทดแทนการตรวจวินิฉัยโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและเครื่องมือในการตรวจสอบคุณภาพการนอนอย่างใกล้ชิดร่วมด้วยได้ เลือกเสริมความคุ้มครองสุขภาพด้วย “ประกันสุขภาพคุ้มค่า” หรือ “ประกันสุขภาพเอกซ์ตรา” ประกันสุขภาพแบบเหมาจ่าย จ่ายค่ารักษาตามจริง เข้าใจง่าย ไม่ยุ่งยาก ไม่จำกัดจำนวนครั้งให้วุ่นวาย ด้วยวงเงินสูงสุด 500,000 บาท เบี้ยเริ่มต้นเพียง 5,000 บาท/ปี คลิก www.smk.co.th/prehealth
บทความที่เกี่ยวข้อง
- ประกันสุขภาพ : นอนมากเกินไป อาจส่งผลเสียต่อร่างกายได้
- ประกันสุขภาพ : ท่านอนมีผลต่อร่างกายอย่างไร
- ประกันสุขภาพ : แบบทดสอบการนอนหลับกับภาวะหยุดหายใจขณะหลับ มีกี่แบบ ใช้แบบไหนดี? (ตอนที่ 1)
Photo source: freepik.com